ochrona środowiska | Co do zasady

W listopadzie liście z drzew spadały w rytmie ESG. Najpierw Parlament Europejski, a następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdziła projekt dyrektywy CSRD, czyli dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Następnie Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) przekazała do Komisji Europejskiej pierwszy zestaw projektów europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.  

Substancje PFAS, czyli substancje per- i polifluoroalkilowe, to zbiorcza nazwa około 5000 związków chemicznych szeroko wykorzystywanych w przemyśle oraz w przedmiotach codziennego użytku. Mają one szkodliwy wpływ na środowisko oraz zdrowie człowieka. W ostatnim czasie są przedmiotem intensywnych badań Europejskiej Agencji Chemikaliów i amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska. Znajduje to odzwierciedlenie w coraz liczniejszych regulacjach ograniczających ich stosowanie. Świadomość szkodliwości tych związków wciąż jest chyba jednak dość mała, o czym świadczy niewielka liczba spraw sądowych na tym tle.

10 grudnia minęło czterdzieści lat od wyłożenia do podpisu Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), która zwieńczyła wieloletnie negocjacje prowadzone w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dynamicznie zmieniające się uwarunkowania geopolityczne, rozwój technologii umożliwiający pozyskiwanie surowców z dna morskiego, kryzys klimatyczny i zanik bioróżnorodności sprawiają, że Konwencja musi sprostać wymaganiom kolejnych dekad XXI wieku.

Koniec z masowym wyrzucaniem opakowań i ich marnowaniem. Zamiast tego recykling, opakowania do wielokrotnego napełniania, kaucja na butelki plastikowe i limity na jednorazówki. Takie zmiany wprowadza nowy projekt rozporządzenia Komisji Europejskiej. Zmiany mają wchodzić w życie stopniowo.

W unijnej agendzie legislacyjnej znajduje się projekt dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). Ma ona zmienić aktualnie obowiązujące zasady raportowania, które zostały ustanowione w dyrektywie NFRD i są słabością obecnego systemu. Docelowo dyrektywa CSRD ma przyczynić się do powstania w pełni zrównoważonego europejskiego rynku.

Na dniach wejdzie w życie ustawa z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Zmienia ona zasady odpowiedzialności za popełnienie tych przestępstw przez spółki – organy ścigania nie będą musiały jak dotychczas doprowadzić najpierw do skazania osoby fizycznej powiązanej ze spółką, aby następnie móc wszcząć postępowanie przeciwko podmiotowi zbiorowemu. Zaprojektowana zmiana usuwa główną praktyczną przeszkodę, dla której organy ścigania niezwykle rzadko decydowały się na pociąganie spółek do odpowiedzialności karnej. W efekcie zmian spodziewamy się większej liczby postępowań przeciwko spółkom. Rozwiązaniem pozwalającym na zmniejszenie tego ryzyka jest środowiskowy compliance.
 

1 września 2022 r. wchodzi w życie ustawa z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Nowelizacja zaostrza dotychczasowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa oraz wykroczenia przeciwko środowisku, jak również przyznaje dodatkowe uprawnienia organom Inspekcji Ochrony Środowiska. Zmiany są odpowiedzią na zauważalny wzrost liczby przestępstw środowiskowych i zmierzają do odwrócenia tej tendencji.

Dwa istotne projekty dyrektyw z zakresu ESG (CSDDD i CSRD) są obecnie procedowane przez unijne instytucje. Niedługo coraz więcej spółek będzie musiało uwzględniać kwestie środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego w toku bieżącej działalności, aby nadal funkcjonować i pozostać konkurencyjnymi. To najwyższa pora dla spółek, żeby opracować i wdrożyć strategię ESG.

Komisja Europejska przedstawiła w czerwcu propozycję nowych rozwiązań legislacyjnych w celu odbudowy ekosystemów i przywrócenia bioróżnorodności w Europie. Ten nowatorski zestaw przepisów zobowiąże państwa członkowskie do zaprojektowania i wdrożenia konkretnych działań w celu odbudowy zniszczonego środowiska przyrodniczego Unii Europejskiej. 

Nasilenie działalności gospodarczej na Morzu Bałtyckim coraz częściej będzie skutkować sytuacją, w której różne przedsięwzięcia będą planowane w tej samej lokalizacji. Rozstrzyganie w tego typu sprawach może być wyzwaniem zarówno dla organów, jak i dla sądów administracyjnych.

W maju pojawił się rządowy projekt ustawy o portowych urządzeniach do odbioru odpadów ze statków (druk nr 2223). Nowa ustawa implementuje do polskiego prawa dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/883 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków, a przepisy w niej zawarte mają dostosować polskie porty do wymagań rynku globalnego i lokalnego.

W dniu 18 maja 2022 r. udostępniono projekt nowelizacji przepisów związanych z procedurami wydawania zezwoleń inwestycyjnych. Zmiany zaprezentowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (nr UD375 w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów) mają usprawnić procedury inwestycyjne, w tym przede wszystkim procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.