Czy 12 listopada 2018 r. będą działać sklepy?
Prezydent podpisał ustawę ustanawiającą 12 listopada 2018 r. dniem wolnym od pracy. Ma ona zaledwie kilka artykułów i dotyczy jednostkowego zagadnienia, a jednak powoduje dyskusje, czy 12 listopada 2018 r. objęty jest ograniczeniami w prowadzeniu handlu. Mimo przeciwnego stanowiska PIP i MRPIS wygląda na to, że sklepy mogą być otwarte, jeśli sprzedawcy są zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych, pracują w systemie zmianowym albo zachodzą inne wyjątki od zakazu pracy w dni wolne określone w art. 15110 k.p.
Wątpliwości interpretacyjne wynikają z rozbieżności między treścią ustawy ustanawiającej święto 12 listopada (pełna nazwa: ustawa z dnia 24 października 2018 r. o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej), a intencją Senatu wyrażoną w uzasadnieniu uchwały o przyjęciu poprawek do tekstu uchwalonego pierwotnie przez Sejm.
Mianowicie powyższa ustawa stanowi, że 12 listopada 2018 r. jest świętem i dniem wolnym od pracy. Dodatkowo przewiduje, że świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i ambulatoryjnej opiece zdrowotnej mają być udzielane w tym dniu zgodnie z zaplanowaną kolejnością, a dostępność do aptek mają zapewniać apteki dyżurne. Ustawa o 12 listopada w brzmieniu przyjętym finalnie przez Sejm i podpisanym przez Prezydenta nie przewiduje jednak żadnych postanowień dotyczących ograniczenia handlu w tym dniu.
Wykreślenie art. 3 nie ogranicza handlu
W pierwotnym brzmieniu ustawa o 12 listopada skierowana do Senatu po jej uchwaleniu przez Sejm przewidywała wyraźnie w art. 3, że w dniu 12 listopada 2018 r. nie obowiązują ograniczenia wynikające z ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Zakładano więc wyraźne potwierdzenie, że 12 listopada ma być dniem handlowym. Senat jednak uchwalił poprawkę uchylającą ten przepis i z tą poprawką ustawa została ostatecznie przyjęta przez Sejm i podpisana przez Prezydenta.
Intencją Senatu było, by 12 listopada 2018 r. ograniczenia handlu obowiązywały. Jak bowiem wynika z uzasadnienia uchwały Senatu o przyjęciu poprawek, wykreślenie art. 3 pierwotnego projektu zmierzało do tego, by 12 listopada 2018 r. obowiązywały ogólne przepisy dotyczące ograniczenia handlu analogiczne do tych, które obowiązują w niedzielę i inne dni świąteczne. Senat podzielił opinię partnerów społecznych reprezentujących pracowników handlu, że „pracownicy handlu nie mogą być traktowani gorzej niż pracownicy innych działów gospodarki”. W opinii Senatu nie znaleziono merytorycznego uzasadnienia, aby w przypadku nowo stanowionego święta odstąpić od poglądów i idei przyświecających Parlamentowi w momencie uchwalania ustawy o ograniczeniu handlu.
Uzasadnieniu uchwały Senatu odpowiadają powtarzane od kilku dni komunikaty medialne głoszące, że na skutek przyjęcia poprawek Senatu do ustawy o 12 listopada handel w tym dniu będzie zasadniczo niedozwolony. Opiera się na nim też opublikowane wczoraj wspólne stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy i Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zgodnie z którym w związku z przyjęciem przez Sejm poprawki Senatu, w dniu 12 listopada 2018 r. obowiązywać będą ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta określone w przepisach ustawy o ograniczeniu handlu. Interpretacja ta, oprócz powołania się na przywołane wyżej uzasadnienie uchwały Senatu, nie zawiera jednak analizy uchwalonych przepisów ani przepisów ustawy o ograniczeniu handlu. Nie jest też wiążąca dla przedsiębiorców.
12 listopada nie jest świętem w rozumieniu ustawy o ograniczeniu handlu
Objęcie 12 listopada 2018 r. zakresem zastosowania ustawy o ograniczeniu w handlu nie znajduje moim zdaniem uzasadnienia w treści obowiązujących przepisów prawa. Ustawa o ograniczeniu handlu przewiduje bowiem ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele, święta i niektóre inne dni, lecz 12 listopada 2018 r. nie mieści się w żadnej z tych kategorii, w tym nie jest świętem w rozumieniu ustawy o ograniczeniu handlu. Za święta w rozumieniu tej ustawy uznaje się bowiem tylko święta określone w art. 1 ust. 1 ustawy z 1951 r. o dniach wolnych od pracy, a 12 listopada 2018 r. nie jest tam wskazane. Święto ustalone na 12 listopada 2018 r. zostało wyznaczone odrębną ustawą, której uchwalenie nie wiązało się ze zmianą ustawy z 1951 r. o dniach wolnych od pracy.
Oznacza to, że 12 listopada 2018 r. w placówkach handlowych może być wykonywana praca przez osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę pod warunkiem jednak zaistnienia przesłanek określonych w art. 15110 k.p., który przewiduje wyjątki od generalnej zasady zakazu pracy w dni wolne od pracy. Takim wyjątkiem mogłoby być np. wykonywanie pracy w systemie pracy zmianowej. Bez przeszkód można też 12 listopada 2018 r. powierzać pracę w placówkach handlowych osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych.
dr Marta Derlacz-Wawrowska, radca prawny, praktyka prawa pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy
