Prawo przedsiębiorców – nowe zasady postępowania administracyjnego | Co do zasady

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji w lutym br. opublikowany został projekt od dawna zapowiadanej ustawy, która ułatwić ma prowadzenie działalności gospodarczej. Prawo przedsiębiorców zawiera przede wszystkim szereg zasad, które, zgodnie z zamiarem projektodawcy, znajdą zastosowanie w postępowaniach administracyjnych już od 1 września 2017 r.

Projekt ustawy Prawo przedsiębiorców przygotowany przez Ministra Rozwoju i Finansów stanowi część pakietu nazwanego „Konstytucją biznesu”. Zgodnie z projektem przepisów wprowadzających do pakietu zostały zaliczone również projekty:

• ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy,
• ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Przedsiębiorców oraz Rzeczniku Przedsiębiorców,
• ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym.

Prawo przedsiębiorców – zakres ustawy i podstawowe ułatwienia dla przedsiębiorców

Prawo przedsiębiorców zastąpić ma przede wszystkim ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Projekt zawiera regulacje dotyczące przeprowadzania kontroli oraz reglamentacji działalności gospodarczej. Akt został poprzedzony preambułą, w której wskazano na potrzebę wzmocnienia gwarancji wolności działalności gospodarczej. Odwołano się także do konstytucyjnych zasad równości, niedyskryminacji oraz zrównoważonego rozwoju. Ustawa ta ma przyczynić się bowiem do zapewnienia rozwoju gospodarczego.

Projekt ustawy zawiera także definicję działalności gospodarczej, która jest sformułowana podobnie jak dotychczasowa (działalność gospodarcza jest zorganizowaną działalnością zarobkową, wykonywaną samodzielnie i w sposób ciągły). Projektodawca wprowadził jednak istotny wyjątek – z zakresu działalności gospodarczej wyłączona ma zostać działalność prowadzona przez osoby fizyczne niewpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), jeśli przychód z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podmiot prowadzący taką działalność może jednak ubiegać się o wpis do CEIDG.

Prawo przedsiębiorców wprowadza także tzw. ulgę na start. Osoba fizyczna, która podejmie działalność gospodarczą po raz pierwszy lub wznowi ją (spełniając przesłanki określone szczegółowo w ustawie), przez okres 6 miesięcy nie będzie podlegała obowiązkowi uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne (ZUS).

Nowe zasady postępowania administracyjnego

Za największy walor projektu uznać należy skodyfikowanie szeregu zasad, doprecyzowujących te, które zawarte są w Kodeksie postępowania administracyjnego. Mają one istotnie przyczynić się do poprawienia sytuacji przedsiębiorców w postępowaniach prowadzonych przez organy administracji.

W projekcie ustawy wyraźnie wskazano, że przedsiębiorcy mogą podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, które są zakazane przez przepisy prawa. Podkreślono także, iż organy mogą nałożyć na przedsiębiorcę obowiązki jedynie wówczas, gdy możliwość taka wynika z regulacji prawnych. To rozwinięcie konstytucyjnej zasady legalizmu zostało przez projektodawcę określone mianem reguły „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”.

Poza koniecznością prowadzenia postępowania w sposób wzbudzający zaufanie do władzy publicznej oraz zachowania zasad bezstronności, proporcjonalności i równego traktowania, organy administracji mają kierować się również zasadą zaufania do przedsiębiorcy. Powinny one zakładać, że przedsiębiorca działa uczciwie, zgodnie z prawem oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.

Kolejna z reguł stanowi, że wszelkie wątpliwości co do stanu faktycznego mają być rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy. Co więcej, projekt ustawy przewiduje także, że jeśli w postępowaniu, którego przedmiotem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te należy również należy rozstrzygać na korzyść przedsiębiorcy. Reguły te nie znajdą jednak zastosowania, jeśli w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich, a także w sytuacji, w której przedsiębiorca, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązany jest do wykazania określonych faktów. Organy będą mogły odstąpić od zastosowania tych zasad także wówczas, gdy będzie to uzasadnione ważnym interesem publicznym.

Zamiarem projektodawcy jest także wzmocnienie zasady pewności prawa. Tym samym zobowiązał on organy do tego, by bez nieuzasadnionej przyczyny nie odstępowały od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym lub prawnym. Ponadto w sytuacji, gdy na tle przepisów odrębnych zaistnieją wątpliwości interpretacyjne co do treści uprawnień przedsiębiorcy, stosowane mają być normy wynikające z Prawa przedsiębiorców, jeśli jego regulacje są korzystniejsze dla przedsiębiorcy niż normy wynikające z innych ustaw.

W projekcie ustawy podkreślono, że sprawy przedsiębiorców mają być załatwiane wnikliwie i szybko, a organy posługiwać się powinny najprostszymi środkami prowadzącymi do ich załatwienia. Nie będą one mogły żądać od przedsiębiorcy przedkładania dokumentów niewymaganych przez obowiązujące regulacje, a także wzywać do ich dostarczenia w formie oryginału, poświadczonej kopii czy poświadczonego tłumaczenia, chyba że wymóg taki wynika z przepisów odrębnych. Wskazano także wprost, że organy nie mają prawa odmówić przyjęcia pism i wniosków, które są niekompletne. Szybkość postępowania ma być zapewniona także poprzez komunikowanie się z przedsiębiorcą ustnie, telefonicznie lub z wykorzystaniem innych środków. Dotyczy to sytuacji, w których przedsiębiorca wyrazi zgodę na taką komunikację, a przepisy nie wymagają zachowania formy pisemnej. Wszelkie takie czynności powinny zostać odpowiednio utrwalone.

Nowelizacja innych ustaw

Przepisy wprowadzające ustawy z pakietu „Konstytucji biznesu” zmienić mają aż 178 innych ustaw. Większość proponowanych zmian wynika z konieczności dostosowania obowiązujących przepisów do zmian związanych z uchwaleniem nowych regulacji.

Warto jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca po raz kolejny zamierza znowelizować regulacje dotyczące prokury. Zmiana ta ma wprost umożliwić udzielanie prokury przez przedsiębiorców wpisanych do CEIDG. Dotychczas większość przedstawicieli doktryny nie dopuszczała możliwości udzielenia tego specjalnego pełnomocnictwa przez podmiot, który nie figurował w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Podsumowanie

Skodyfikowane w Prawie przedsiębiorców zasady prowadzenia postępowań administracyjnych mogą pozytywnie wpłynąć na sytuację prawną przedsiębiorców. Jednakże ocena tych regulacji będzie możliwa dopiero po wejściu ustawy w życie, gdy poznamy zarówno praktykę organów administracji, jak i podejście sądów administracyjnych do interpretacji tych reguł postępowania.

Obecnie projekt Prawa przedsiębiorców znajduje się na etapie konsultacji publicznych. Będziemy na bieżąco śledzić dalsze prace i komentować na „Co do zasady” poszczególne proponowane rozwiązania.

Martyna Robakowska, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy