Przekształcenie przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w spółkę kapitałową

27.10.2011 prawo spółek

Od 1 lipca br. działalność prowadzoną przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną można przekształcić w jednoosobową spółkę kapitałową przejmującą wszelkie przywileje, prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształconego – poza ulgami podatkowymi.

Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) wprowadzona ustawą z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 106, poz. 622, z późn. zm.) umożliwia od 1 lipca 2011 roku przekształcenie dotychczasowej formy działalności gospodarczej przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową, przy zachowaniu przywilejów, praw i obowiązków, które przysługiwały uprzednio przedsiębiorcy przekształconemu.

Korzyścią wynikającą z takiego rozwiązania jest tzw. sukcesja uniwersalna, czyli przejście na spółkę kapitałową praw i obowiązków przysługujących dotychczas przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną. W konsekwencji spółka przekształcona pozostanie podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które uzyskał przedsiębiorca przed przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowią inaczej. Wyjątek stanowić będą ulgi podatkowe przewidziane w przepisach prawa podatkowego, ustawodawca bowiem nie przewidział w tym wypadku przejścia praw i obowiązków na płaszczyźnie prawa podatkowego. Wynika to między innymi z tego, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną jako podatnik nie traci bytu prawnego wraz z przekształceniem prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w spółkę kapitałową.

Przedsiębiorca przekształcany będzie odpowiadał solidarnie ze spółką przekształconą za swoje zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, jednakże tylko przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia. Może zatem zdarzyć się tak, iż przedsiębiorcy, na których ciążą długoterminowe zobowiązania, będą dążyli do przekształcenia swojej działalności w spółkę kapitałową, aby w dłuższej perspektywie zapobiec ewentualnej egzekucji z ich majątku osobistego zobowiązań, za które po upływie trzech lat, licząc od dnia przekształcenia, będzie odpowiadała wyłącznie spółka.

Dotychczasowa działalność przedsiębiorcy przekształcanego zostanie przeniesiona na spółkę przekształconą z chwilą wpisu tej spółki do rejestru (dzień przekształcenia). Sąd rejestrowy przesyła niezwłocznie właściwemu organowi ewidencyjnemu odpis postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia. Właściwy organ ewidencyjny następnie z urzędu wykreśla przedsiębiorcę przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Działalność gospodarcza prowadzona dotychczas przez osobę fizyczną może zostać przekształcona tylko w spółkę kapitałową, czyli w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo w spółkę akcyjną, gdyż tylko te spółki mogą być jednoosobowe. Przedsiębiorca przekształcany staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej.

W przypadku gdy zmiana firmy przedsiębiorcy przekształcanego w związku z przekształceniem nie polega tylko na dodaniu części identyfikującej formę prawną spółki przekształconej, nowo utworzona spółka przekształcona przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy, pod jaką była prowadzona działalność, obok nowej firmy, z dodaniem wyrazu „dawniej”.

Do przekształcenia przedsiębiorcy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania danego rodzaju spółki kapitałowej, o ile przepisy regulujące omawiany rodzaj przekształcenia nie stanowią inaczej.

Czynności niezbędne w procedurze przekształcenia:

sporządzenie w formie aktu notarialnego planu przekształcenia przedsiębiorcy zawierającego co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami i opinią biegłego rewidenta;
złożenie w formie aktu notarialnego oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy, które powinno określać: typ spółki, w jaki przedsiębiorca przekształcany zostaje przekształcony, wysokość kapitału zakładowego oraz nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej;
powołanie członków organów spółki przekształconej;
podpisanie aktu założycielskiego (statutu) spółki przekształconej;
dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenie przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej.

Do planu przekształcenia należy dołączyć:

projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
projekt aktu założycielskiego (statutu);
wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego;
sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień, w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.

Plan przekształcenia należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności. Sąd rejestrowy właściwy według siedziby przedsiębiorcy przekształcanego wyznacza na wniosek przedsiębiorcy przekształcanego biegłego rewidenta.

Z uwagi na brak sukcesji uniwersalnej na płaszczyźnie podatkowej spółka zaistnieje jako odrębny podatnik, a zatem należy wystąpić z wnioskiem o nadanie numeru NIP, który jest składany w Krajowym Rejestrze Sądowym zgodnie z zasadą „jednego okienka”. Ponadto trzeba zarejestrować spółkę na potrzeby VAT i wyrejestrować dotychczasowego przedsiębiorcę jako płatnika VAT. Warto również zauważyć, iż nowa ustawa nie zwalnia tego rodzaju przekształcenia z obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, a zatem istnieje obowiązek zapłaty 0,5% od wysokości kapitału zakładowego spółki.

Kinga Ziemnicka, Zespół Prawa Korporacyjnego, Restrukturyzacji Spółek i Kontraktów Handlowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy