W niektórych sytuacjach umowę można wykonać tylko częściowo
Strony, zawierając umowę, najczęściej zakładają, że zostanie ona wykonana w całości. Czy jednak w przypadku gdy jedna ze stron zaoferuje jedynie część świadczenia przewidzianego w umowie, to druga strona ma obowiązek je przyjąć?
Zasadniczo tak, choć w przepisach przewidziano jeden bardzo ważny wyjątek. Został on uregulowany w art. 450 kodeksu cywilnego. Otóż przepis ten przewiduje, że wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chociażby cała wierzytelność była już wymagalna – chyba że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes.
Wspomniana regulacja prawna powoduje, że inaczej trzeba oceniać dopuszczalność spełnienia w części świadczenia pieniężnego, a inaczej – niepieniężnego. Zapłata części długu nie powinna nigdy naruszać interesu wierzyciela. Dlatego też zawsze powinna zostać przyjęta. W praktyce wierzyciel w każdej sytuacji powinien być bowiem zainteresowany uzyskaniem choćby części kwoty pieniężnej, która mu przysługuje.
Natomiast zupełnie inaczej może być przy przewidzianych w umowie świadczeniach niepieniężnych. W takim przypadku o wiele ostrożniej należy oceniać, czy zaoferowanie jedynie części świadczenia również powinno być przez wierzyciela przyjęte. Co do zasady – tak, natomiast aby odmówić jego przyjęcia, wierzyciel musi wykazać, że otrzymanie przez niego jedynie świadczenia częściowego narusza jego uzasadniony interes.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę na to, że ustawodawca nie określił szczegółowo, na czym wspomniane naruszenie interesu wierzyciela miałoby polegać. Zatem w praktyce sytuacja taka może powstać wówczas, gdy spełnienie jedynie części świadczenia spowoduje po stronie wierzyciela zwiększone koszty, takie jak wydatki związane z dodatkowym transportem, magazynowaniem, ochroną mienia, niemożliwością rozpoczęcia produkcji z uwagi na brak minimalnego poziomu surowców itp. Wierzyciel może w takim przypadku żądać całego świadczenia i do chwili, aż zostanie ono zaoferowane w całości, ma prawo odmówić przyjęcia części świadczenia.
dr Marcin Lemkowski, Zespół Rozwiązywania Sporów i Arbitrażu kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Tekst ukazał się 6 grudnia 2012 roku w Akademii Prawa Gospodarczego Dziennika Gazety Prawnej
